Finansije i Osiguranje - Bosna i Hercegovina

Dug RS-a prelazi četiri milijarde KM, planirano zaduženje u istom iznosu

Iako je ukupan dug Republike Srpske (RS), zaključno s krajem prošle godine iznosio četiri milijarde i 234,77 miliona maraka, kandidirani su projekti kojim bi se ona u naredne dvije godine zadužila za gotovo isti toliki iznos.

Naime, analizom ovih projekata utvrđeno je da ukupne potrebe za zaduženjima RS-a iznose četiri milijarde i 183,71 milion KM, a od navedenog iznosa već su odobrena kreditna sredstva od 559,54 miliona KM, a nova zaduženja bi iznosila čak 3.624,17 miliona KM.

Ovo je navedeno u Politici zaduživanja RS-a, koju je pripremila Vlada RS-a na osnovu zahtjeva Narodne skupštine RS-a, a  bit će razmatrana na sjednici 15.maja.

Najveće potrebe za zaduženjem iskazane su, kako se navodi, u oblastima infrastrukture u iznosu 3.177,78 miliona KM, zatim za javnu-budžetsku potrošnju (zdravstvo, obrazovanje, policija...) u iznosu od 166,41 milion KM, privredne djelatnosti u iznosu od 159,50 miliona KM i za ostale namjene kao što su izmirenje zaostalih obaveza, tekuću likvidnost, izgradnju, adaptaciju i rekonstrukciju objekata (sportske dvorane, pošte, ambulante) u iznosu od 120 miliona KM.

„Veći broj potreba odnosi se na kapitalne projekte, dok se samo mali broj istih odnosi na tekuće finansiranje", tvrdi Vlada RS-a i dodaje da, imajući u vidu potrebu utvrđivanja stvarnih i prioriteta koji su definisani strateškim dokumentima RS-a, koje je već usvojila Vlada i Narodna skupština, Politika zaduživanja bi trebala da pomogne pri utvrđivanju prioriteta, uz sagledavanje mogućnosti i hitnosti za realizaciju određenih projekata putem zaduživanja.

Među kandidovanim projektima je, između ostalog navedeno da je Željeznicama RS-a potrebno 330 miliona maraka i dodatnih 45 miliona samo za plaće i otpremnine, za autoputeve Banja Luka-Doboj i Doboj-Vukosavlje kandidirani su krediti od milijardu i 400 miliona, za tekuću likvidnost i penzije Fond PIORS-a traži 41 milion maraka, ali su predviđeni i krediti od 77 miliona za kupovinu dvaju aviona te 10 miliona kredita za ulaganje u aerodrom i da bi se investiralo u RiTE Gacko i Ugljevik predvidjela je 189 miliona maraka.
 
U predloženoj Politici zaduživanja RS-a se precizira da je učešće ukupnog duga RS-a u BDP-u na kraju 2011. godine iznosilo 48,10 posto (procjena BDP-a za 2011. godinu iznosi 8.804 miliona KM).

Od ukupnog duga RS-a, koji je na kraju prošle godine bio četiri milijarde i 234,77 miliona KM, vanjski dug bio je dvije milijarde i 396,13 miliona KM, unutrašnji milijardu i 440,71 miliona KM, a dug gradova, općina i fondova socijalne sigurnosti iznosi je 397,93 miliona.

Vlada RS-a priznaje da se od 2005. do 2008. smanjivao udio ukupnog duga u BDP-u, na šta je uticao realni rast BDP-a u prosjeku od šest posto, ali da se početkom 2009. „uticaj svjetske ekonomske i finansijske krize" odražava na smanjenje budžetskih prihoda, rast deficita i realni pad BDP-a od tri posto, što dalje utiče na rast ukupnog duga u odnosu na BDP.

Ovdje je potrebno posebno naglasiti da je od 2009. do 2011. značajno povećan nivo povlačenja odobrenog ''novog'' vanjskog duga, koji u prosjeku iznosi 277 miliona KM.

Na povećanje prosjeka je uticalo povlačenje po osnovu MMF-III stand-by aranžmana, koje je u 2009. godini iznosilo 131,43 milion KM, a u 2010. godini 114,95 miliona KM, ali i ubrzano povlačenje po investicionim projektima.

Vlada navodi da su sredstva od MMF-a, dobijena uz veoma nisku kamatnu stopu, značajno pomogla u očuvanju fiskalne stabilnosti RS-a i makroekonomske održivosti, uz prateće reforme, međutim, veoma kratki rokovi otplate imaju za posljedicu da krajem 2012. godine, te u 2013. i 2014. godini dospijevaju za otplatu obaveze prema MMF-u, što značajno povećava iznose otplata po osnovu vanjskog duga.

Stoga se izvršna vlast u RS-u uzda u mogućnosti restrukturiranja duga.

Vlada RS-a također navodi i da je u proteklom periodu uspostavljen  sistem zaduživanja putem dužničkih hartija od vrijednosti Republike Srpske, a „razmatra se i izlazak" na međunarodno finansijsko tržište.